14. Spoorweg

'Dam' pikt ons op bij ons motelachtig hotel bij de airport. Zijn taxi is groen, niet te missen en er staat 'Long Live the King 'op, Toyota. Hij heeft een kuifje en meestal een zonnebril op en is ergens in de dertig, hij is opgeruimd en praat rap Engels. Hij is stil als hij het niet weet in het engels. Hij zegt, I don't talk good English, thank you for understanding me, cause I go 'tjep-tjep-tjep'. Elke keer onderweg als Roos in het Nederlands iets uitlegt aan de kinderen over waar we het over hebben zegt hij, now she tells the children, very good, very good your wife. Hij heeft ook twee dochtertjes.

'Dam' is zijn bijnaam, betekent zwart, in de zin van zwartje. Een naam die hij prima vindt, kort, catchy, makkelijk voor buitenlanders en ook wel stoer. Call me 'Black'. Hij is oorspronkelijk van het zuiden richting Maleisie, dus donkerder niet zoals zijn vrouw die meer Chinees-Thai is, typisch voor Bangkok. 40% van de inwoners van Bangkok zijn Chinese Thai.

De volgende ochtend zien we hem weer, we hebben een deal en gaan we enkele musts in de buurt van Bangkok doen. Toch nog meer dan 100 km verder. De drijvende markt en het er dichtbij liggende olifantenpark. Dewi heeft er al over gelezen. Isabel en zij staan te popelen.

Beide attracties zijn interessant, maar toeristenvallen.

Betaal je al een zeker voor hier, een godsfortuin voor een boottochtje van krap een uur, (veertig euro, 4 personen) gaan ze toch nog langs meerdere drijvende souvenirkramen.

De rit op de olifant van een uur is een ervaring, beetje zeeziek-achtig en de kaartjes ook weer extreem duur. We zien apen in pakjes, en besluiten maar niet naar de apenshow te gaan. Het riekt wel een beetje naar exploitatie van mens en dier. De olifantendrijvers huizen in hutjes aan de rand van het terrein, Dickensiaans. Oliver Twist is om de hoek.

Buiten toeristische attracties is het goedkoop tot zeer goedkoop te noemen in Thailand, ietsje duurder dan Indonesië, maar meestal van betere kwaliteit. De wegen zijn prima, veel snelwegen. We rijden vaak 120, een snelheid die we nooit gehaald hebben in Indonesië, of de weg laat het niet toe of er is file of beide.

De ruimtelijke indeling is anders. Flinke huizen op geruime afstand van elkaar op het platteland. Grote lege stukken, niet dat idyllische, huisjes bij elkaar, straatverkoop, marktjes, straatleven. Niet al te veel mensen op straat, zeker niet als in Indonesië, waar je heel veel straathandel hebt, zelfs elk dorp heeft al veel straathandel en mensen op straat. Straatventers hier hebben vaak motorfietskarren, in Indonesië. gaat het op de fiets, handkar, met een juk of boven op het hoofd. Daar heb je enorm veel motorfietsbrommers 100cc. Hier zijn er meer auto's, vierbaanswegen, is het veel rustiger op de weg. Zeggen ze verkeer is druk in Bangkok, laat me niet lachen, in Jakarta is het murder. Uiteraard is Indonesië duidelijk armer en voller, 100 miljoen mensen op Java, zo'n 3-4 maal Nederland. Heel Thailand heeft 60 miljoen mensen.

Er is een plek waar ik graag naartoe wil, zelfs bijna moet, maar hoe? Het hele oponthoud van de heenreis naar Thailand heeft zoveel tijd extra gekost en op 22 december moeten we op het adres van het hotel in Hua Hin zijn.

Het is de Birma-Railroad, de dodenspoorweg, die de Japanners lieten aanleggen door hun krijgsgevangenen en nog meer koelies om hun troepen richting Birma te krijgen en uiteindelijk in India. Voor deze spoorlijn moesten ze ook de brug over de River Kwai aanleggen, een loodzware en voor vele krijgsgevangenen een fatale onderneming. E.e.a is niet gelukt weten we nu. Er is een vrij goede Oscar winnende film met dezelfde naam van, hij is voor nu misschien wat traag, want in de jaren zestig opgenomen. In het echt was het erger.

Ik moest er voor mezelf naar toe, zoveel ooms hebben daarop als krijgsgevangene gewerkt, zowel van moeders als vaders kant. Vrijwel allemaal zijn ze nu overleden, maar als vrije mensen in Nederland. Ze waren meestal dienstplichtig, jonge jongens, rond de 18. Mijn vader was iets te jong, hij werd niet gemobiliseerd, hoefde niet het KNIL (Koninklijk Nederlands Indisch Leger) in. Zijn goede vriend en latere zwager (oom) wel, die was iets ouder, werkte later in de steenkolenmijnen van Nagasaki, Japan. Alles beter dan de railroad.

Een oom, neef van moeders kant, ontvluchtte. Iets wat bijna als onmogelijk werd gehouden. Hij werkte later als tolk voor de Britten, hij had Thai leren spreken.

Het KNIL capituleerde en iedereen was krijgsgevangene. Ik probeer Dewi uit te leggen wat dat is krijgsgevangene. Over wat ze je allemaal aan kunnen doen, ben ik heel vaag. Je vecht voor je land, jouw leger verliest en dan ben je gevangene, omdat je deed wat je deed, vechten als

soldaat.

Het is een zwarte bladzijde bij vele Nederlandse en Indisch-Nederlandse families. Er is geleden, er zijn doden en erger nog vermisten. Bijna was het niet gelukt om de brug over the River Kwai te zien, maar dankzij Dam, die zei dat hij dan het programma iets zou wijzigen is het wel gelukt. No problem, you want, we can do.

De taxi zet ons af bij een treinstation twee uur boemelen noordelijk van de brug. Er is een toeristenmarkt, het is een plaatsje van niets. Het heet Saphan Tam Krasae, de brug bij Tam Krasae. De toeristenbussen zetten hun mensen hier op de trein en halen ze een halte verder op.

De Thai zijn heel bescheiden, je kan ze gewoon iets vragen. Ze verkopen behalve gewone souvenirs ook edelstenen o.a. robijnen, saffieren uit dit grensgebergte met Birma. Willen ze wel wat verkopen? We kopen een bosje orchideeën.

De meeste rails zitten met grote nagels in de bielzen en niet met moeren. Ze zijn erin gebeukt met grote hamers.

De trein loopt hier spectaculair over een brug langs een rotswand, beneden maakt de Kwai een bocht en liggen er wat woonboten van een hotel. Het is wildernis, maar geen tropische stomende jungle, het is al een tijdje droge tijd lijkt het.

Verderop iets over het spoor is er in een flinke grot een tempel. Er is een altaar en een gouden zeker zes meter hoge Boedha. Hij heeft een lelijk lang en mager gezicht met diepe plooien, hij lijkt zelfs wat Westers. Ik weet wat ik moet doen van Dam. Er staan bloemen en de orchideeën kunnen erbij.

De trein is een normale stoptrein vol met lokale Thai en dagjesmensen, een heel enkele Westerling. De River Kwai en omstreken is een geliefde bestemming geworden, lodges, huisjes en hotels, maar ook voor een dagje uit het is vandaag zondag.

De brug blijkt niet in de jungle te liggen, zoals de film ons wil doen geloven, maar met haar ene einde in de stad. Net zoals de brug in Deventer of de brug bij Nijmegen. Er zijn drijvende terrassen, rondvaartboten, gedenkplaquettes. We lopen van de treinhalte River Kwai over de brug heen en terug net als veel anderen ook doen. Treinen lopen er maar zes keer per dag.

Tegen mijn plannen in ga ik toch het ereveld op, we moeten er met de auto toch langs. Ongeveer drie-tiende zijn Nederlandse graven de rest zijn Amerikanen, Engelsen en Australiërs. Voor de talloze omgekomen Aziatische werkkrachten is er geen ereveld, volgens mij niet eens een gedenkteken.

Dewi loopt voor me uit. Kijk paps, deze is nog jonger dan opa. Geboren in 1925, overleden in juli 1945. De oorlog was toen al afgelopen in Nederland. Zou het een beroepsmilitair zijn geweest?

Ik denk niet dat mijn ooms of de jongens van de werkploegen er bezwaar tegen zouden hebben, dat de touristen hier de vele Thai een bestaan en een leven geven.

Een mooie kerstgedachte, kerstmis staat immers voor de deur.